เหตุที่ทำให้เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน

ภิกษุทั้งหลาย ! มีเหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวก
มีหญ้าเป็นภักษา สัตว์เดรัจฉานเหล่านั้นย่อมใช้ฟันแทะ
เล็มกินหญ้าสด ก็เหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวกมีหญ้าเป็นภักษา
คืออะไร ? คือ ม้า โค ลา แพะ เนื้อ หรือแม้จำพวกอื่นๆ
ไม่ว่าชนิดไรๆ ที่มีหญ้าเป็นภักษา.

ภิกษุทั้งหลาย ! ในเบื้องต้นคนพาลนั้นนั่นแล
เป็นผู้กินอาหารด้วยความติดใจในรส และทำกรรมอัน
เป็นบาปไว้ในโลกนี้ เมื่อตายไปแล้ว ย่อมเข้าถึงความ
เป็นสหายของสัตว์จำพวกที่มีหญ้าเป็นภักษาเหล่านั้น.

ภิกษุทั้งหลาย ! มีเหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวก
มีคูถเป็นภักษา สัตว์เดรัจฉานเหล่านั้นได้กลิ่นคูถแต่ไกลๆ
แล้วย่อมวิ่งไปด้วยหวังว่า จักกินตรงนี้ จักกินตรงนี้
เปรียบเหมือนพวกพราหมณ์เดินไปตามกลิ่นเครื่องบูชา
ด้วยตั้งใจว่า จักกินตรงนี้ จักกินตรงนี้ ฉันใด.
ภิกษุทั้งหลาย ! ฉันนั้นเหมือนกันแล มีเหล่า สัตว์
เดรัจฉานจำพวกมีคูถเป็นภักษา สัตว์เดรัจฉานเหล่านั้น
ได้กลิ่นคูถแต่ไกลๆ แล้ว ย่อมวิ่งไปด้วยหวังว่าจักกินตรงนี้
จักกินตรงนี้ ก็เหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวกมีคูถเป็นภักษา
คืออะไร ? คือ ไก่ สุกร สุนัขบ้าน สุนัขป่าหรือแม้จำพวกอื่นๆ
ไม่ว่าชนิดไรๆ ที่มีคูถเป็นภักษา.

ภิกษุทั้งหลาย ! ในเบื้องต้นคนพาลนั้นนั่นแล
เป็นผู้กินอาหารด้วยความติดใจในรส และทำกรรมอัน
เป็นบาปไว้ในโลกนี้ เมื่อตายไปแล้ว ย่อมเข้าถึงความ
เป็นสหายของสัตว์จำพวกมีคูถเป็นภักษาเหล่านั้น.
ภิกษุทั้งหลาย ! มีเหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวก
เกิดแก่ตายในที่มืด ก็เหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวกเกิดแก่ตาย
ในที่มืด คืออะไร ? คือ ตั๊กแตน มอด ไส้เดือน หรือแม้
จำพวกอื่นๆ ไม่ว่าชนิดไรๆ ที่เกิดแก่ตายในที่มืด.
 
ภิกษุทั้งหลาย ! ในเบื้องต้นคนพาลนั้นนั่นแล
เป็นผู้กินอาหารด้วยความติดใจในรส และทำกรรมอัน
เป็นบาปไว้ในโลกนี้ เมื่อตายไปแล้ว ย่อมเข้าถึงความ
เป็นสหายของสัตว์จำพวกเกิดแก่ตายในที่มืด.
ภิกษุทั้งหลาย ! มีเหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวก
เกิดแก่ตายในน้ำ ก็เหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวกเกิดแก่ตาย
ในน้ำ คืออะไร ? คือ ปลา เต่า จระเข้ หรือแม้จำพวกอื่นๆ
ไม่ว่าชนิดไรๆ ที่เกิดแก่ตายในน้ำ.

ภิกษุทั้งหลาย ! ในเบื้องต้นคนพาลนั้นนั่นแล
เป็นผู้กินอาหารด้วยความติดใจในรส และทำกรรมอัน
เป็นบาปไว้ในโลกนี้ เมื่อตายไปแล้ว ย่อมเข้าถึงความ
เป็นสหายของสัตว์จำพวกเกิดแก่ตายในน้ำ.
ภิกษุทั้งหลาย ! มีเหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวก
เกิดแก่ตายในของโสโครก ก็เหล่าสัตว์เดรัจฉานจำพวก
เกิดแก่ตายในของโสโครกคืออะไร ? คือ เหล่าสัตว์จำพวกที่
เกิดแก่ตายในปลาเน่าก็มี ในศพเน่าก็มี ในขนมกุมมาสเก่า
ก็มี ในน้ำครำก็มี ในหลุมโสโครกก็มี หรือแม้จำพวกอื่นๆ
ไม่ว่าชนิดไรๆ ที่เกิดแก่ตายในของโสโครก.
 
ภิกษุทั้งหลาย ! ในเบื้องต้นคนพาลนั้นนั่นแล
เป็นผู้กินอาหารด้วยความติดใจในรส และทำกรรมอัน
เป็นบาปไว้ในโลกนี้ เมื่อตายไปแล้ว ย่อมเข้าถึงความ
เป็นสหายของสัตว์จำพวกเกิดแก่ตายในของโสโครก.
ภิกษุทั้งหลาย ! เรากล่าวเรื่องกำเนิดเดรัจฉาน
แม้โดยอเนกปริยายแลเพียงเท่านี้ จะกล่าวให้ถึงกระทั่ง
ความทุกข์ในกำเนิดเดรัจฉาน ไม่ใช่ทำได้ง่าย.

อุปริ. ม. ๑๔/๓๑๗-๓๑๙/๔๗๖-๔๘๐.